ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Στο βοήθημα αυτό παρουσιάζονται επιγραμματικά ορισμένες βασικές έννοιες της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας που είναι χρήσιμες για τη μελέτη του Κειμένου Εργασίας της Π.Ε. Ταυτόχρονα με την παρουσίασή τους, υπάρχουν παραπομπές στα αντίστοιχα εδάφια του Κειμένου Εργασίας.
1. Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ
Ο καπιταλιστικός κοινωνικοοικονομικός σχηματισμός ή καπιταλισμός ή καπιταλιστική κοινωνία είναι διαλεκτική ενότητα υλικής βάσης (ή τρόπου παραγωγής ή οικονομικής διάρθρωσης) και εποικοδομήματος – κι αυτά στην εθνική αλλά και στη διεθνική διάσταση.
Η υλική βάση ή τρόπος παραγωγής διαμορφώνεται από τη διαλεκτική συνάρθρωση αλλά και αντίθεση παραγωγικών σχέσεων και παραγωγικών δυνάμεων.
Παραγωγικές δυνάμεις = μέσα παραγωγής (= μέσα εργασίας, δηλ. εργαλεία ή μηχανήματα με τα οποία ο εργαζόμενος επιδρά στα αντικείμενα εργασίας, εγκαταστάσεις και κτήρια, μέσα μεταφοράς και κοινωνικές υποδομές όπως δρόμοι, αεροδρόμια ή λιμάνια, μέσα επικοινωνίας και γη + αντικείμενα εργασίας, δηλ. πρώτες ύλες + βοηθητικές ύλες, δηλ. καύσιμα, ενεργειακοί πόροι + επιστήμη, που επηρεάζει και τα μέσα και τα αντικείμενα εργασίας και τις βοηθητικές ύλες, αλλά και την εργατική δύναμη) + εργατική δύναμη (το σύνολο των χειρωνακτικών και διανοητικών ικανοτήτων του εργαζόμενου ανθρώπου – είναι η πρώτη παραγωγική δύναμη).
Παραγωγικές ή οικονομικές σχέσεις = σχέσεις που διαμορφώνονται μεταξύ των ανθρώπων στη διαδικασία της παραγωγής και γενικότερα της οικονομικής ζωής. Δηλαδή, σχέσεις στην άμεση διαδικασία παραγωγής (= σχέσεις εργασίας με τον εργοδότη, σχέσεις με τα μέσα εργασίας, καταμερισμός εργασίας, σχέσεις κοινωνικά συνδυασμένης εργασίας) + σχέσεις ιδιοκτησίας (= σχέσεις κατοχής μέσων παραγωγής) + σχέσεις αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης (εκπαίδευση, υγεία-ασφάλιση, χώρος-κατοικία-περιβάλλον) + σχέσεις ανταλλαγής + σχέσεις διανομής (σχέσεις των παραγωγών με τα προϊόντα-τον κοινωνικό πλούτο που παράγουν) + σχέσεις κατανάλωσης.
. Εποικοδόμημα = πολιτικό σύστημα (κράτος, πολιτικοί θεσμοί, κόμματα, ΜΜΕ) + δικαιοσύνη + κατασταλτικοί μηχανισμοί (στρατός, αστυνομία) + ιδεολογικοί μηχανισμοί + μορφές κοινωνικής συνείδησης (συστήματα ιδεών, θρησκεία, έθιμα, ηθικοί κανόνες) + διαδικασίες κοινωνικής ζωής (κοινωνικές τάξεις, κοινωνική διαστρωμάτωση, οικογένεια).
Όλα αυτά διαπλέκονται έτσι ώστε να αναδεικνύουν σε ακρογωνιαίους λίθους για τον καπιταλισμό τα εξής: Την εμπορευματική παραγωγή – την εκμετάλλευση απλήρωτης δουλειάς - την καπιταλιστική ιδιωτική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής – την πολιτική και ιδεολογική κυριαρχία της αστικής τάξης.
- Γι’ αυτό θεωρούμε θεμελιώδη την αντίθεση παραγωγικών σχέσεων-παραγωγικών δυνάμεων και της αφιερώνουμε χώρο στην ανάλυση της κρίσης (σσ. 18-19, Ε.3). Θεμελιώδη ανάμεσα στις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν τον καπιταλισμό, λειτουργούν διαρκώς και προβάλλουν ορμητικά στις κρίσεις. Γι' αυτό εξετάζουμε διεξοδικά αυτές τις αντιθέσεις και αντιφάσεις (σσ. 18-21, Β.3-Β.4).
- Γι’ αυτό δεν αντιμετωπίζουμε την εκπαίδευση και ειδικά τα ΑΕΙ μόνο ως ιδεολογικό μηχανισμό, αλλά και ως κοινωνικό-κατανεμητικό και ως οικονομικό - εξ ου και η θέση για επιχειρηματικό πανεπιστήμιο ή η συσχέτιση της Μπολόνια με τις εργασιακές σχέσεις και την ανάπλαση των εργασιακών ικανοτήτων (σσ. 11-12, Α.1.γ).
Αναρτήσεις
